Küresel ısınma ve deprem arasındaki ilişki küresel ısınmanın etkilerinin giderek artmasının sonucunda son yıllarda sorgulanmaya başlayan yeni bir kavramdır. Bilindiği üzere 6 Şubat Kahramanmaraş depremlerinden sonra deprem konusundaki kaygılarımız giderek artmıştır. Peki küresel ısınma ve deprem arasında bir ilişki var mıdır? Varsa küresel ısınma depremi tetikleyecek boyutlarda mıdır? Bu soruların cevabını sizler için araştırdık.
Ancak konunun daha anlaşılabilir olabilmesi için ve depremler ile küresel ısınma arasında bir bağlantının bulunup bulunmadığını kavrayabilmek için öncelikle deprem nedir? Ve nasıl oluyor sorusuna kısaca cevap verip, sonrasında küresel ısınmanın etkileri üzerinde durmak gerekmektedir.
Deprem Nedir?
Deprem, Dünya’nın içyapısındaki enerji birikimlerinin aniden serbest bırakılması sonucu meydana gelen yer kabuğu sarsıntısıdır. Bu sarsıntılar, genellikle yerin altındaki kayaların çatlaması ve kırılması ya da kayması nedeniyle oluşur. Depremlerin temel nedeni, Dünya’nın içyapısındaki termal ve tektonik aktivitelerdir.
Yukarıda deprem nedir? Sorusuna vermiş olduğumuz tanımdan da anlaşılacağı üzere depremin en büyük nedenleri yer altıdaki kayaların çatlaması ve kırılmasıdır. Bu yer altındaki kayaların çatlaması veya kırılmasına küresel ısınmanın bir etkisinin bulunup bulunmadığının araştırılması sonucu küresel ısınma ve deprem arasında bir ilişki olup olmadığı sonucuna varılabilecektir.
Şimdi de küresel ısınma nedir sorusuna kısa bir cevap vererek asıl konumuz olan küresel ısınma ve deprem arasındaki ilişkiye değinelim.
KÜRESEL ISINMA NEDİR?
Küresel Isınma Nedir?
Küresel ısınma, Dünya’nın atmosferinde ve okyanuslarında meydana gelen ortalama sıcaklık artışını ifade eden bir terimdir. Bu artış, endüstriyel faaliyetler, fosil yakıt kullanımı, orman kesimi ve diğer insan etkinlikleri nedeniyle atmosferde biriken sera gazları sebebiyle ortaya çıkar. Sera gazları, güneşten gelen enerjinin bir kısmını atmosferde yakalayarak Dünya’nın sıcaklığını dengeleyen doğal bir süreci etkiler.
Bu sera gazlarının atmosferde birikmesi, güneş ışınlarını tutarak ve yeryüzüne geri yansıtarak Dünya’nın ısınmasına neden olur. Küresel ısınmanın etkileri arasında deniz seviyelerinin yükselmesi, ekstrem hava olayları, buzulların erimesi, iklim değişiklikleri ve ekosistem bozulmaları gibi önemli değişiklikler bulunmaktadır. Bu durum, uluslararası çabalarla azaltılmaya çalışılan bir çevresel sorun olarak önem kazanmaktadır.
Küresel ısınma nedir konusunda vermiş olduğumuz bilgileri özetleyerek küresel ısınmanın etkilerini özetleyecek olursak;
- Deniz seviyesinin yükselmesi
- Buzulların erimesi
- Ekosistemde meydana gelen bozulmalar
- İklim değişiklikleri
İşte küresel ısınmanın etkilerinin yukarıda depremi tetikleyen unsurlara neden olabilecek ölçüde olup olmadığının kanıtlanması ile küresel ısınma ve deprem arasındaki ilişki de kanıtlanmış olacaktır.
Herkesçe bilindiği gibi dünya üzerinde bulunan tüm çöller kumla kaplıdır. Hiç düşündünüz mü çöllerin neden kumlarla kaplı olduğunu? Biz cevap verelim. Ani sıcaklık değişimi sonrasında bu gün kumlarla kaplı olan çöllerde bulunan kayaların ufalanması sonucu kum haline gelmesidir.
Küresel ısınma arttıkta dünya üzerinde bulunan kayaçların kum haline gelmesi yani dünyamızın çölleşmesi hızlanacaktır. Peki bu ani sıcaklık değişiminin depremlerin en yoğun şekilde meydana geldiği yerin 5 – 10 km altındaki kayaçlara bir etkisi var mıdır? Üzülerek cevap vereceğiz ki evet vardır. Yani küresel ısınma her ne kadar yerin kilometrelerce altında olsa da deprem üreten kayaçlara etkisi bulunmaktadır.
Küresel Isınma ve Deprem Arasındaki İlişki
Yukarıda deprem ve küresel ısınma konusunda vermiş olduğumuz bilgilerden de anlaşıldığı üzere her iki durum arasında da bir ilişki vardır. Küresel ısınma yeryüzündeki sıcaklık değişikliklerini ifade etmektedir. Bu sıcaklık değişiklikleri yeryüzündeki kayaçların kırılmasına neden olduğu gibi yerin altındaki kayaçların da kırılmasına neden olabilecek ölçüdedir.
Bunların dışında küresel ısınmanın etkileri arasında yer alan yeryüzü şekillerinin değişmesi ve bu değişin doğal yapı sorası yer altında bulunan kayaçlarda sıkışmalar ve dolayısıyla stresin meydana gelmesi depremi tetikleyebilecek bir başka unsurdur.
Küresel Isınma Depremi Tetikler Mi?
Küresel ısınma ve depremler arasında doğrudan bir neden-sonuç ilişkisi bulunmamaktadır. Ancak, iklim değişiklikleri ve küresel ısınma dünya genelinde çeşitli etkiler yaratır, bu da yer kabuğu dinamikleri üzerinde dolaylı etkilere neden olabilir. Bazı bilim insanları, iklim değişikliğinin, özellikle buzulların erimesi ve deniz seviyesindeki değişiklikler gibi süreçlerin, yer kabuğu üzerindeki stresleri değiştirebileceğini ve deprem riskini etkileyebileceğini düşünmektedir.
Ancak, bu konudaki araştırmalar hala devam etmektedir ve kesin bir bağlantı henüz kurulmamıştır. Depremler genellikle büyük ölçekli tektonik hareketlerle ilişkilidir ve bu genellikle yerin altındaki tektonik levhaların etkileşiminden kaynaklanır.
Küresel Isınma ve Depreme Uzmanlar Ne Diyor?
Bu nedenle küresel ısınmanın depremi direkt olarak tetikleyip tetiklemediği konusunda tam bir bilimsel araştırma bulunmamaktadır. Buna rağmen yukarıda izah ettiğimiz gibi depremi oluşturacak durumların küresel ısınmanın etkilerine bağlı olarak gerçekleşebileceği kuşkusuzdur. Bu nedenle küresel ısınma ve deprem arasında bir ilişki olduğunu söylemek yanlış olmayacaktır.
Her ne kadar bu gün küresel ısınmanın sonuçları arasında depremler yer almıyorsa da; Küresel ısınmanın bu derece hızlı artmasına bağlı olarak içinde bulunduğumuz bu yüz yıl içerisinde artık küresel ısınmanın sonuçları arasında “deprem” kavramını da duyacağımızdan kuşkumuz yoktur.
Küresel Isınma ve Deprem Arasındaki Bağlantı
Küresel ısınma ve deprem konusunda yukarıda yapmış olduğumuz açıklamalardan da anlaşıldığı gibi, küresel ısınmanın doğrudan depremleri tetikleyici etkileri olmasa da uzun vadede küresel ısınmanın yer yüzünde meydana getirdiği değişikler zamanla depremlere de etki edebilecek nitelikte olabilecektir.
