Yenilenemez Enerji Kaynaklarının Çevreye Etkileri
Yenilenemez enerji kaynakları, doğalgaz, petrol, nükleer enerji ve kömür gibi çeşitlilik gösterir. Bu nedenle yenilenemez enerji kaynaklarının çevreye etkileri de farklı şekillerde kendisini gösterir. En büyük olumsuz etkisi küresel ısınmaya neden olmasıdır. Ancak yenilenemez enerji kaynaklarının çevreye etkileri sadece küresel ısınmanın nedenleri arasında sayılmaz. İnsan sağlığına olan olumsuz etkileri de yadsınılamayacak kadar fazladır. Yenilenemez enerji kaynaklarının çeşidine göre bir ayrım ile bu çevresel etkilerin irdelenmesi konumuzun anlaşılabilirliği açısından daha etkili olacaktır.
Öncelikle yenilenemez enerji kaynaklarını kısaca tanıyarak yazımıza başlayalım
Yenilenemez Enerji Kaynakları Nelerdir?
Yenilenemez enerji kaynakları denildiğinde genellikle ilk olarak akıllara fosil yakıtlar gelir. Bunların arasında son yıllarda yoğun bir şekilde kullanılmaya başlayan nükleer enerji de artık yenilenemez enerji kaynakları arasın sayılmaya başlanmıştır. İşte ülkemiz ve dünya genelinde sık kullanılan fosil yakıtlar ve yenilenemez enerji kaynakları…
- Kömür
- Doğalgaz
- Petrol
- Nükleer Enerji
Yenilenemez Enerji Kaynaklarının Hava Kalitesi Üzerindeki Etkileri
Yenilenemez enerji kaynaklarının ve daha çok fosil yakıt kullanımına bağlı olarak doğaya çeşitli gaz salınımı yapılır. Sera etkisi yaratan bu gazlar küresel ısınmanın başlıca nedenleri arasında sayılmakla beraber, hava kirliliğine neden olmaktadır. Hava kirliliği de bir çeşit çevre kirliliği olarak değerlendirilir. Fosil yakıtların kullanımına bağlı olarak doğaya salınan ve yenilenemez enerji kaynaklarının çevreye olumsuz etkileri arasında sayılan gazları aşağıdaki gibi sıralayabiliriz.
- Korbondioksit
- Karbon Monoksit
- Metan
- Ozon
- Partikül Maddeler
- Toksik ve Kanserojen Maddeler
- Azot Oksit
- Kükürt Dioksit
Yenilenemez Enerji Kaynaklarının Doğal Alanlara Vermiş Olduğu Zararlar
Yenilenemez enerji kaynaklarının çevreye etkileri sadece havaya salınan sera gazlarından ve küresel ısınmaya olan etkisinden ibaret değildir. Bunun dışında doğal çevreye de birçok olumsuz etkileri gözlemlenir. Yenilenemez enerji kaynaklarının doğal çevreye olan olumsuz etkilerini ise aşağıdaki gibi sıralayabiliriz.
Yenilenemez Enerji Kaynaklarının Biyoçeşitlilik Üzerindeki Etkileri
Yenilenemez enerji kaynaklarının işlenmeye ve kullanılmaya başlanmasından önce bir takım aşamalardan geçilir. Bunların başında madencilik ile petrol sondajları yer alır. Özellikle fosil yakıtlar arasında yer alan kömür rezevlerinin kullanımı, geniş arazilerin daha faydalı alanlarda kullanılmasını engellemektedir. Örneğin fosil yakıtların çıkarılması için gerçekleşen madencilik çalışmalarına bağlı olarak ormanlar ve diğer bitkiler kaybedilmektedir. Buna bağlı olarak doğada bulunan canlı türleri de azalmaktadır.
Aslında yenilenemez enerji kaynaklarının çevreye etkileri en çok biyoçeşitlilik üzerinde görülür. Canlıların doğal yaşam alanları yok edildiği gibi yazımızın ilerleyen bölümlerinde detaylı olarak değineceğimiz yenilenemez enerji kaynaklarının insan sağlığına etkileri başlığında da belirteceğimiz gibi çeşitli hastalıkların baş göstermesi mümkündür.
Yenilenemez Enerji Kaynakları ve İklim Değişikliği
Yenilenemez enerji kaynaklarının çevreye etkileri genel olarak iklim değişikliği üzerinde görülür. Yukarıda da belirttiğimiz gibi fosil yakıt kullanımına bağlı olarak atmosfere bir takım sera etkisi yaratan gazlar yayılır. Atmosfere yayılan bu gazlar sera etkisini yaratarak dünyanın sıcaklık ortalamasının artmasına sebebiyet verir. Fosil yakıtların yaymış olduğu zararlı gazların başında ise karbondioksit gelir. Karbondioksit ayrıca sera etkisine neden olan etkenlerin başında gelir. Bu nedenle fosil yakıt kullanımının en aza indirilmesi hatta tamamen sonlandırılması büyük bir çevre sorununu ortadan kaldıracaktır.
Ayrıca küresel ısınmaya bağlı olarak bilindiği gibi deniz ve okyanus seviyelerinde artışlar meydana gelir. Bu artışlar ekosistemlerin yok olmasına nede olarak dolaylı olarak olsa da biyoçeşitliliği de etkilemektedir.
Asit Yağmurları ve Yenilenemez Enerji Kaynaklarının Çevreye Etkileri
Kükürt dioksit ve azot oksitler asit yağmurlarına neden olan gazlardandır. Fosil yakıt kullanımına bağlı olarak yine atmosfere yayılan gazlar arasında kükürt dioksit ile azot oksitler yer alır. Asit yağmurları özellikle bitki örtüsü için oldukça zararlıdır. Tarımsal bitkileri ve ormanları olumsuz etkilediği gibi buralarda yaşayan canlı neslini de yok etmektedir.
Asit yağmurları elbette sadece bitki örtüsünü ve ormanları olumsuz etkilememektedir. Meydana gelen bu yağışlar ayrıca baraj, göl, demiz ve okyanus gibi yerleri de etkiler. Burada yaşayan deniz canlılarının doğal yaşam alanları bozulur. Bu bozulmaya bağlı olarak deniz canlılarının türlerinde ve sayılarında ciddi azalma meydana gelir. Bunun dışında asit yağmurlarının toprak ile buluşması toprak verimliliğini de olumsuz etkilemektedir.
Radyoaktif Kirlilik Alanında Yenilenemez Enerji Kaynaklarının Çevreye Etkileri
Yenilenemez enerji kaynakları arasında yer alan nükleer enerjiye bağlı olarak çevreye ciddi zararları olan radyoaktif maddeler yayılır. Özellikle nükleer enerji üretiminde kullanılan maddelerin depolanması ve işlenmesi çok büyük bir çevresel risk unsuru barındırır.
Dünyanın en büyük felaketleri arasında yer alan Çernobil faciası yenilenemez enerji kaynaklarının çevreye etkileri konusuna en önemli örnektir. 1986 tarihinde meydana gelen faciada binlerce insan hayatını kaybetmiştir. Ayrıca milyonlarca insan bu faciadan olumsuz etkilenmiştir. Meydana gelen radyoaktif kirliliğe bağlı olarak bölgede yaşayan insanlarda çeşitli hastalıklar baş gösterebilmektedir.
1986 yılında meydana gelen Çernobil faciasının etkileri aradan 40 yıl geçmiş olmasına rağmen hala devam etmektedir. Hala bölgede yaşamak ciddi sağlık sorunlarına neden olabilmektedir. Yenilenemez enerji kaynaklarının çevreye etkileri bu konuda hazırlanmış “Çernobil Faciası” isimli kısa video ile daha iyi anlaşılacağını düşündüğümüzden mutlaka izlemenizi tavsiye ederiz.
Yenilenemez Enerji Kaynaklarının Çevreye Etkileri Konusunda Kısa Film
Su Kirliliği Ve Yenilenemez Enerji Kaynaklarının Çevreye Etkileri
Yine yenilenemez enerji kaynaklarının çıkarılması ve işlenmesi sırasında gözlemlenen bir çevre kirliliği de doğal ve temiz su kaynakları üzerinde görülür. Fosil yakıtların çıkarılması sırasında maden sahalarından çıkan zararlı atıklar yer altı su kaynaklarına karışarak zaten kısıtlı olan yer altı su kaynaklarımız daha da azalmaktadır.
Yenilenemez enerji kaynaklarına bağlı olarak meydana gelen su kirliliği sadece temiz su kaynakları ile yer altı su kaynakları üzerinde görülmez ayrıca fosil yakıtlar arasında önemli bir hacme sahip petrolün nakliyesi sırasında meydana gelecek kazalarda denizlere önemli miktarda petrol sızıntısı yaşanabilir.
Yenilenemez enerji kaynaklarının çevreye etkilerine örnek teşkil eden “Exxon Valdez Tanker Kazası” sonucunda 100 milyon litre civarında petrol denize sızmıştır. Petrolün denize sızması sonucu ise aşağıda belirtmiş olduğumuz tür ve sayıda canlı yok olmuştur.
- 250.000 Deniz Kuşu
- 2.800 Su samuru
- 300 Fok
- 250 Kel Kartal
- 30 Balina
Bu canlı ölümleri sayıları yaklaşık olarak tahmin edilenlerdir. Bunun dışında sayısı tespit ve tahmin edilemeyecek kadar fazla olan Ringa ve Somon balığı da ölmüştür.
Yenilenemez Enerji Kaynakları Sınırsız Değildir..!
Yenilenemez enerji kaynakları nitelikleri itibariyle ayrıca sürdürülemez enerji kaynakları olarak da bilinir. Bu kaynaklar doğada sınırsız halde bulunmazlar elbette ki tükeneceklerdir. Bu nedenle insanoğlunun yenilenemez enerji kaynaklarına bağımlı kalması, yenilenebilir enerji kaynaklarına yönelmemesi ve bu konuda yeni teknolojiler üretilmemesi uzun vadede enerji kıtlığına sebebiyet verecektir.
Yenilenemez Enerji Kaynaklarının İnsan Sağlığına Etkileri
Görüldüğü gibi yenilenemez enerji kaynaklarının çevreye etkileri oldukça fazladır. Bu etkilere bağlı olarak biyolojik çeşitlilik de etkilenmektedir. İnsanlarda bu biyolojik çeşitlilik içerisinde yer aldığından yenilenemez enerji kaynaklarının insan sağlığına etkileri de oldukça fazladır. Bu sağlık sorunlarını ise aşağıdaki gibi sıralamamız mümkündür.
Solunum Yolu Hastalıkları
- Kronik Bronşit
- Astım
- KOAH (Kronik Obstüktif Akciğer Hastalığı
- Solunum Yolu Enfeksiyonları
- Akciğer Kanseri
Su Kirliliği İle Toksik Maddelere Bağlı Hastalıklar
- Civa Zehirlenmeleri (Nörolojik Bozukluklar)
- Gastrointestinal Hastalıklar
- Böbrek Hastalıkları (Ağır Metal Birikimi)
Kalp / Damar Hastalıkları
- Kalp Yetmezliği
- Kalp Krizi
- Düzensiz Kalp Atışları (aritmi)
- Yüksek Tansiyon
Küresel Isınma ve İklim Değişikliğine Bağlı Hastalıklar
- Dehidrasyon
- Sıcak Çarpması
- Vektör Kaynaklı Diğer Hastalıklar (Dang Humması, Sıtma vs.)
Kanser Hastalıkları
- Lösemi
- Mesane Kanseri
- Kan Kanseri
- Akciğer Kanseri
Yenilenemez Enerji Kaynaklarının Çevreye Etkileri Konusunda Sık Sorulan Sorular
Enerji Kaynaklarının Çevreye Olan Olumsuz Etkileri Nelerdir
Yukarıda belirtmiş olduğumuz etkiler genellikle yenilenemez enerji kaynaklarının çevreye olan olumsuz etkileridir. Buna karşın yenilenebilir enerji kaynaklarının avantajları olduğu gibi yenilenebilir enerji kaynaklarının dezavantajları da vardır. Ancak enerji kaynaklarının çevreye olan olumsuz etkileri daha çok yenilenemez enerji kaynaklarının kullanımına bağlı olarak görülür. Bu enerji kaynaklarının en büyük etkisi ise biyoçeşitlilik ile küresel ısınma üzerinde görülür.
Bu konuda daha detaylı bilgi sahibi olmak için web sitemizde mevcut olan “Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Avantajları ve Dezavantajları” başlıklı yazımızı incelemenezi tavsiye ederiz.
Yenilenemez Enerji Kaynakları Neye Sebep Olur?
Yenilenemez enerji kaynaklarının çevreye etkileri bir çok alanda görülür. Hava kirliliği başta olmak üzere, suların ve toprakların kirlenmesi, tarım arazilerinin yok olması gibi bir çok olumsuz etkiye sahiptir. Ayrıca daha önce de belirttiğimiz gibi yenilenemez enerji kaynaklarının insan sağlığına etkileri de yadsınamayacak kadar fazladır. Son yıllarda fosil yakıtların kullanılmasına bağlı olarak yaygınlaşan KOAH hastalığı bunlara en bilinen örnektir. Ancak yenilenemez enerji kaynakları neye sebep olur denildiğinde genellikle ilk olarak akıllara küresel ısınma gelmektedir. En önemli sonuçları arasında yenilenemez enerji kaynaklarının küresel ısınmaya neden olduğu söylenebilir.
Çevre Kirliliğine Neden Olan Enerji Kaynakları Nelerdir?
Çevre kirliliğine neden olan enerji kaynakları genellikle yenilenemez enerji kaynaklarıdır. Bunların başında da; petrol, kömür, nükleer enerji ve doğal gaz gelir. Bu tür enerji kaynaklarının büyük çoğunluğunu fosil yakıtlar oluşturur. Fosil yakıtlar çevre kirliliğine neden olduğu gibi sera etkisini arttırdığından küresel ısınmanın nedenleri arasında da sayılırlar.
Çevreye Daha Az Zarar Veren Enerji Kaynaklarına Ne Denir?
Çevreye en fazla zarar veren enerji kaynakları fosil yakıtlardır. Bunların dışında kullanılan yakıtlar ise daha çok alternatif enerji kaynağı veya yenilenebilir enerji kaynağı olarak alınır. Zaman zaman çevreye daha az veren enerji kaynakları sürdürülebilir enerji olarak da adlandırılır. Küresel ısınmanın önlenmesi adına özellikle fosil yakıt kullanımından vazgeçilmesi gerekir.
Çevreye Duyarlı Enerji Kaynakları Nelerdir
Çevreye duyarlı enerji kaynakları uygulamada genellikle yenilenebilir enerji kaynakları olarak adlandırılır. Dünya genelinde kullanılan yenilenebilir enerji kaynaklarını ise aşağıdaki gibi sıralayabiliriz.
- Güneş enerjisi
- Rüzgar enerjisi
- Hidroelektrik santralleri
- Biyokütle enerjisi
- Jeotermal enerji
- Dalga enerjisi
Yenilenemez Enerji Kaynaklarının Çevreye Etkileri
Yukarıda detaylandırdığımız etkileri özetlemek gerekirse yenilenemez enerji kaynaklarının çevreye etkilerini maddeler halinde aşağıdaki gibi sıralayabiliriz.
- Hava kirliliğine neden olur
- Toprak kirliliğine neden olur
- Tarım arazileri verimli kullanılamaz
- Su kirliliği
- Canlı türlerinin yok olmasına sebebiyet vererek biyoçeşitliliğin yok olmasına sebebiyet verir.
Görüldüğü üzere sıralamış olduğumuz tüm bu etkiler olumsuz etkidir. Ayrıca yenilenemez enerji kaynaklarının kullanımı küresel ısınmanın nedenleri arasında yer alır.
