Yenilenemez Enerji Kaynakları
Yenilenemez enerji kaynakları en kısa şekilde ile sürdürülebilirliği mümkün olmayan enerji kaynakları olarak tanımlanmaktadır. Nitelikleri dikkate alınarak sıklıkla sürdürülemez enerji kaynakları olarak da anılırlar.
Genellikle yenilenemez enerji kaynakları fosil yakıtlar için kullanılan bir tabirdir. Yenilenemez enerji kaynakları avantajları ve dezavantajları ve yenilenemez enerji kaynakları özellikleri konusunda bilgiler vermeden önce fosil yakıtlardan oluşan bu enerji kaynaklarının küresel ısınmanın nedenleri arasında 1. Sırada yer aldığını hatırlatmakta fayda görüyoruz. Her ne kadar yenilenemez enerji kaynaklarının avantajları varsa da küresel ısınmaya etkisi düşünüldüğünde çokta avantajlı olduğunu söylememiz günümüz koşullarında mümkün değildir.
Yenilenemez Enerji Kaynakları Nasıl Oluşur?
Yenilenemez enerji kaynakları yani fosil yakıtların oluşumu oldukça uzun bir sürece tabidir. Bu gün kullanmış olduğumuz fosil yakıtlar dünya üzerindeki çeşitli organik maddelerin ısı ve basınca bağlı olarak ayrışmasının bir ürünüdür. Bu süre asırlar hatta milyonlarca yıllar ile ifade edilir.
Bu konuda kesin bir bilimsel araştırma bulunmaz. Ancak ağır basan bir baskın görüşe göre; İnsanlık tarihinden önce dünyamızın birçok yerinin bitki örtüsü kaplı olmasına bağlı olarak bu bitkilerin zamanla doğal koşullarını kaybetmesi nedeniyle yaşam sürmesine olanak kalmamasına bağlı olarak toprağa karışması ile oluştuğu yönündedir.
Yenilenemez Enerji Kaynakları Nelerdir
Yukarıda da belirttiğimiz gibi yenilenemez enerji kaynakları genel olarak fosil yakıtlardan oluşur. Bunların başında ise kömür ve doğalgaz gelir. Ancak bu örnekleri çoğaltmak mümkündür .
Yenilenemez Enerji Kaynakları Örnekleri
Bu enerji kaynaklarının doğada bulunma şekilleri ve kullanım alanlarına göre farklı türleri vardır. Bunlar fosil yakıtlar, nükleer enerji ve minareler şeklinde kendisini gösterir. Konumuzun daha iyi anlaşılabilmesi için yenilenemez enerji kaynakları örneklerini bu ayrımı göz önüne alarak sıralamayı uygun görüyoruz.
Fosil Yakıtlar
Fosil yakıtlar uzun yıllar önce, dünya üzeride yaşam süren organizmaların oksijensiz kalmaları nedeniyle çözünmeleri sonucu oluşan yakıtlardır. Karbon ve hidrokarbon açısından oldukça zengin olan bu fosil yakıtlar dünyadaki enerji üretiminin büyük çoğunluğunu karşılarlar. Genel olarak dünya genelinde fosil yakıtlar; Kömür, Doğalgaz ve Petrol olarak kendilerini gösterirler. Ayrıca dünyadaki enerji üretiminin büyük çoğunluğu fosil yakıtlar sayesinde karşılanır.
Kömür
Fosil yakıtlar ve dolayısıyla yenilenemez enerji kaynakları denildiğinde ilk olarak akıllara kömür gelir. Daha çok bitki kalıntılarının asırlar hatta milyonlarca yıl toprak altında kalmasına bağlı olarak oluşurlar. Bir takım avantajları varsa da fosil yakıtların kullanımına bağlı olarak çevresel zararları oldukça fazladır. Ayrıca küresel ısınmanın nedenleri arasında sayılan sera gazlarındaki artışa en fazla kömür ve diğer fosil yakıtlar neden olmaktadır.
Doğalgaz
Doğalgaz oluşumu da diğer fosil yakıtlarla benzerlik gösterir. Yine bitki ve hayvan kalıntılarının uzun yıllar toprak altında kalarak ayrışmalarının bir ürünüdür. Kömür ve petrol gibi diğer fosil yakıtlarla ile doğalgaz kıyaslandığında küresel ısınmaya daha az neden olurlar. Ancak tamamen çevre dostu olduklarını söylemek mümkün değildir. Buna rağmen yine doğalgaz tüketimi sera gazlarında artışa neden olarak küresel ısınma ve iklim değişikliği nedenleri arasında sayılırlar.
Petrol
Son olarak değinmek istediğimiz fosil yakıt ise petroldür. Diğer fosil yakıtlar ile petrolü kıyasladığımızda ulaşılması oldukça zor ve daha nadir bulunan bir fosil yakıt türüdür. Bu nedenle dünya üzerindeki en değerli fosil yakıt türleri arasında petrol yer alır. Ulaşımdan ısınmaya, endüstriden sanayiye kadar bir çok alanda kullanılan petrol de diğer fosil yakıtlar gibi çevreye olumsuz etkileri vardır ve yine küresel ısınmanın nedenleri arasında sayılırlar.
Nükleer Enerji
Son yılların en tartışmalı yenilenemez enerji kaynakları arasında nükleer enerji yer alır. Nükleer enerji üretiminde yine bir çeşit fosil yakıt olarak nitelendirebileceğimiz “uranyum” a ihtiyaç duyulur. Uranyumun fisyon tepkimelerine maruz bırakılarak enerjinin açığa çıkarılması ile nükleer enerji ortaya çıkmaktadır.
Üretimi oldukça zor olduğu kadar kontrol dışına çıkması halinde felaketlere neden olabilecek bir enerji türüdür. Dünya üzerinde nükleer santrallerin giderek artmasının temel nedenleri arasında ise yukarıda sıralamış olduğumuz diğer fosil yakıtların yavaş yavaş tükenmesidir. Bu da enerjiye bağımlı olan insanoğlunu yeni enerji kaynaklarına yöneliminin bir sonucu ortaya çıkmış bir sürdürülemez enerji kaynağıdır.
Mineraller
Mineraller tek başına enerji üretimi için kullanılamazlar. Ancak diğer doğal kaynaklar ile etkileşime girmeleri ile yeni enerji kaynağı olarak kullanılabilecek niteliktedirler. Bu nedenle minerallerin de yenilenemez enerji kaynakları arasında yer aldığı görülür.
Ülkemizdeki Yenilenemez Enerji Kaynakları
Bir çok ülkede olduğu gibi ülkemizde de yenilenemez enerji kaynakları vardır. Ancak maalesef ki bu kaynakları etkili ve verimli kullandığımızı söylememiz mümkün değildir.
Türkiye’de ki Kömür Kaynakları
| Sıra No | Türkiye’de Bulunduğu Bölge | Miktar / Ton |
|---|---|---|
| 1 | AMASYA / MERZİFON | 15,6 Milyon |
| 2 | AYDIN / BOZDOĞAN | 5,4 Milyon |
| 3 | ANKARA / GÖLBAŞI | 15,3 Milyon |
| 4 | AFYON / EVCİLER | 82,5 Milyon |
| 5 | AMASYA | 9,2 Milyon |
| 6 | KONYA / KARAPINAR | 1,8 Milyar |
| 7 | K.MARAŞ / ELBİSTAN | 515 Milyon |
| 8 | TEKİRDAĞ / MALKARA | 676 Milyon |
| 9 | MUŞ | 400 Milyon |
| 10 | KONYA / ILGIN | 30,6 Milyon |
| 11 | ESKİŞEHİR / ALPU | 1,45 Milyar |
| 12 | AFYON / DİNAR | 941,5 Milyon |
| 13 | MALATYA / YAZIHAN | 17 Milyon |
| 14 | PINARHİSAR / VİZE | 140 Milyon |
| 15 | DENİZLİ / ÇİVRİL | 7,5 Milyon |
| 16 | DENİZLİ / ÇEVRİL 2 | 50 Milyon |
| 17 | DENİZLİ / ÇARDAK | 44,2 Milyon |
| 18 | ISPARTA / ŞAKİRAAĞAÇ | 306,7 Milyon |
| 19 | İSTANBUL / SİLİVRİ | 1,166 Milyar |
| 20 | KIRKLARELİ / PINARHİSAR | 157,7 Milyon |
| 21 | NEVŞEHİR / HACIBEKTAŞ | 3,3 Milyon |
| 22 | DENİZLİ / KALE | 12,5 Milyon |
| 23 | ÇORUM / DODURGA | 4,8 Milyon |
| 24 | EDİRNE / MERKEZ | 412,4 Milyon |
Türkiye’de ki Petrol Kaynakları
Ülkemizde yoğun şekilde petrol kaynakları bulunduğu bilinse de siyasi nedenlerden ötürü henüz herhangi bir petrol kuyusu bulunmamaktadır. Ancak özellikle Güneydoğu Anadolu Bölgemizin petrol bakımından zengin olduğu sadece bilinmektedir.
Yenilenemez Enerji Kaynakları Özellikleri
Yenilenemez enerji kaynakları özellikleri bu enerji kaynağının çeşidine göre kısmen de olsa değişiklik gösterir. Ancak genel olarak taşımış oldukları ortak özellikleri aşağıdaki gibi sıralayabiliriz.
- Kullanımı sırasında güvenlik sorunları meydana gelir.
- Sürdürülebilir değillerdir.
- Belirli bölgelerde birikerek, bölgesel çevre sorunlarına neden olurlar.
- Sınırsız değillerdir.
- Sera gazı salınımına neden olurlar
- Küresel ısınmanın başlıca nedenleri arasında yer alır.
- Oluşumları uzun zaman alır.
Yenilenemez Enerji Kaynakları İle Yenilenebilir Enerji Kaynakları Farkları
- Her iki enerji kaynaklarının en önemli farkı, yenilenebilir enerji kaynaklarının sınırsız, buna karşın yenilenemez enerji kaynaklarının ise sınırlı olmasıdır. Bu nedenle zaman zaman yenilenebilir enerji kaynaklarına tükenmeyen enerji kaynakları da denilmektedir.
- Yenilenebilir enerji kaynaklarının arzı daha maliyetlidir. Örneğin güneş enerji santrallerinin ilk kurulumunda oldukça yüksek maliyetlerle karşılaşılabilir. Buna karşın gerekli sistemin faaliyete geçirilmesinden sonra fazlaca maliyetleri bulunmaz.
- Dünya genelinde yenilenebilir enerji kaynaklarından tam ve verimli şekilde faydalanılabilecek teknoloji hala geliştirilmemiştir. Yenilenemez enerjilerden ise uzun yıllardır faydalanıldığından bu konuda en verimli teknolojiler kullanılır.
- Yenilenemez enerji kaynaklarının temelini kömür, doğalgaz ve petrol gibi fosil yakıtlar oluştururken, yenilenebilir enerji kaynaklarının temelini güneş panelleri (güneş enerjisi) rüzgar gülleri (rüzgar enerjisi ve hidroelektrik santralleri (barajlar) oluşturur.
- Yenilenemez enerji kaynakları atmosfere sera gazı salımını yapar. Ancak yenilenebilir enerji kaynaklarında atmosfere sera gazı salınımı yoktur.
- Fosil yakıt kullanımına bağlı olarak yenilenemez kaynaklar çevre ve hava kirliliğine en önemlisi küresel ısınmaya neden olurlar. Buna karşın yenilenebilir enerji kaynaklarının çevreye herhangi bir olumsuz etkisi bulunmadığı gibi son yıllarda küresel ısınmanın önlenmesinde en önemli araçlar arasında yenilenebilir enerji kaynakları yer alır.
- Yenilenemez enerjilerin kullanım alan daha fazla olmasına rağmen yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanım alanı kısıtlıdır. Örneğin ısınma amacı ile fosil yakıtlar kullanılırken, yenilenebilir enerji kaynaklarını henüz konutlarda ısınma amacı ile kullanamamaktayız.
Yenilenemez Enerji Kaynaklarının Avantajları ve Dezavantajları
Yenilenebilir enerji kaynaklarının avantajları ve dezavantajları olduğu gibi yenilenemez enerjilerinde aynı şekilde avantaları ayrıca dezavantajları vardır. Ancak her ne kadar kısmen de olsa avantajları varsa da çevreye vermiş olduğu zararlar ile küresel ısınmaya olan etkisi göz önüne alındığında bu avantajların pek avantaj özelliği taşıdığını söyleyemeyiz. Buna rağmen ayrı başlıklar altında aşağıdaki gibi sıralamamız mümkündür.
Yenilenemez Enerji Kaynaklarının Avantajları
- En büyük avantajı işlemeye hazır bir şekilde doğada bulunurlar.
- Düşük maliyetlidirler.
- Elektrik enerjisi üretimde verimlidirler.
- Kullanım alanları fazladır.
- Isınma amacı ile kullanılabilirler
- Dönemsel olarak enerji veriminde düşüşler yaşanmaz
Yenilenemez Enerji Kaynaklarının Dezavantajları
- En önemli dezavantajları çevreye verdiği zararlarda görülür.
- Çevresel zararları ile birlikte küresel ısınmayı tetikler
- Biyoçeşitlilik üzerinde olumsuz etkileri vardır.
- Yaymış olduğu karbondioksit nedeniyle KOAH veya benzer şekilde kalp hastalıklarına neden olma ihtimali vardır. Günümüzde yeni bir hastalık olarak görülen KOAH hastalığı buna en büyük örnektir.
- Rezerv alanları sınırlıdır. Her bölgede bu enerji kaynaklarına ulaşım mümkün değildir.
Türkiye’de Yenilenemez Enerji Kaynakları Kullanım Oranları
Dünya Genelinde Yenilenemez Enerji Kaynakları Kullanım Oranları
Yenilenemez Enerji Kaynakları Kullanım Alanları
Dünyamızın bu gün ki durumu göz önüne alındığında hala üzgünüz ki yenilenemez enerji kaynakları yani sürdürülemez enerji kaynaklarına bağımlıyızdır. Bu gün konutlarımızda ısıtma amacı ile kullandığımız, doğalgaz veya kömür, ya da ulaşımda kullandığımız petrol tümü yenilenemez enerji kaynakları olarak tabir edilirler. Küresel ısınmanın önlenmesi için artık eskimiş bir teknoloji olduğunu kabul ederek daha yaşanılabilir bir dünya için yenilenebilir enerji kaynaklarına yönelmemiz zorunlu hale gelmiştir.
