Türk Tarihine Damga Vuran 17 İkonik Kişilikler

Türk toplumu, tarih boyunca kültür, sanat, siyaset ve bilim alanlarında iz bırakan pek çok ikonik kişiliğe ev sahipliği yapmıştır. Bu yazımızda; müzikten edebiyata, siyasetten bilime kadar farklı kategorilerde yer alan ve toplumsal hafızalarda hala izleri bulunan 17 önemli ismi sizlere tanıtacağız. Aslında bu ikonik kişilikler sadece kendi dönemlerini değil, gelecek kuşakları da etkileyen ilham verici birer miras niteliğindedir.

Bu ikonik kişilikler hakkında detaylı bilgi vermeden ve bu kişileri ikonik yapan en temel özelliklerine değinmeden önce dilerseniz kısaca ikonik kişilik nedir ikonik ne anlama gelir? Sorularına kısaca cevap verelim.

İkonik ne demek konusunda daha detaylı bilgi sahibi olmak istiyorsanız; “İkonik Ne Demek Hangi Anlamlarda Kullanılır?” başlıklı yazımızdan da faydalanabilirsiniz.

İhanet ve Hıyanet Arasındaki Fark

×

İkonik Kişilik Nedir? İkonik Ne Anlama Gelir?

İkonik tahmin edebileceğiniz gibi İngilizce “iconic” olarak bilindiği şekli ile dilimize geçmiştir. İkonik ne anlama gelir sorusuna en kısa şekilde şöyle cevap verebiliriz.

Sembolleşmiş, temsili hale gelmiş, akılda kalan, derin izler bırakan ve unutulmaz hatta geniş kitlelerce tanınma anlamına gelir.

Bu bağlamda ikonik kişilik ise; Bilim, sanat, edebiyat, müzik fark etmeksizin yaşamında önemli etkiler bırakmış bir nevi örnek alınan, ilham veren ve saygı duyulan kişi olarak tanımlanabilir.

Siyaset Alanında İkonik Kişilikler

Mustafa Kemal Atatürk (1881-1938)

Osmanlı döneminde de birçok ikonik kişilik varsa da; Cumhuriyet tarihimizde ikonik kişilikler arasında ilk sırayı elbette ki ulu önder Mustafa Kemal Atatürk yer alır. Mustafa Kemal Atatürk Türkiye Cumhuriyeti’nin kurucusu ve ilk cumhurbaşkanıdır. İlk olarak Osmanlı ordusunda subay olarak yetişmiştir. Kendisini ikonik yapan en önemli özelliği Kurtuluş Savaşı’nı başarıyla yöneterek Türkiye’nin bağımsızlığını kazanmasını sağlamasıdır. Modernleşme ve laiklik ilkelerini ülkeye kazandırarak, eğitim, hukuk ve toplumsal yapıda büyük devrimler gerçekleştirmiştir.

Mustafa Kemal Atatürk’ün en büyük ikonik özelliği; “Milli Mücadelenin lideri” ve “Türkiye Cumhuriyeti’nin modernleşme mimarı” olmasıdır.

İsmet İnönü (1884-1973)

Siyaset alanında ikinci sırada yer alan ikonik kişilikler ise İsmet İnönü’dür. Atatürk’ün en yakın çalışma arkadaşlarından  olup ayrıca Türkiye’nin 2. cumhurbaşkanıdır. Yine tıpkı Mustafa Kemal Atatürk gibi İsmet İnönü’de Kurtuluş Savaşı’nın önemli komutanlarından birisi olması kendisini ikonik yapmaya yetmiştir. Cumhuriyet’in kuruluş sürecinde önemli devlet adamlığı görevleri üstlenmiş, çok partili hayata geçişin temelini atmıştır.

İsmet İnönü’nün en ikonik özelliği ise; Atatürk sonrası dönemde Cumhuriyet’i koruma ve demokratikleşme yolunda atmış olduğu önemli adımlardır.

Bülent Ecevit (1925-2006)

Yaşım itibariyle yukarıdaki ikonik kişilikler döneminde yaşamadım. Ancak Bülent Ecevit namı değer Karaoğlan’ın siyasi dönemine şahit oldum. Bülent Ecevit kanımca Türkiye’nin önemli siyasi figürlerinden biridir. Eski başbakan ve Cumhuriyet Halk Partisi’nin (CHP) de bir dönem liderliğini yapmıştır. Hem edebiyat hem de gazetecilikle uğraşmış, “Halkçı Ecevit” lakabıyla halkın sevdiği bir siyasetçi olmuştur.

Karaoğlan’ı ikonik yapan en büyük özelliği; 1974 Kıbrıs Barış Harekatı’nı yöneten bir lider olmasıdır. Demokrat çizgisinden hiçbir zaman ödün vermeyen Bülent Ecevit halk ile kurmuş olduğu güçlü bağ ile ayrıca tanınmıştır.

Turgut Özal (1927-1993)

Açıkçası sayın Turgut Özal’dan sonra Türk siyaseti farklı bir boyut kazanmıştır. Bu gün kime sorsanız Turgut Özal ile birlikte yukarıdaki diğer ikonik kişilikler hakkında övgü dolu sözler duyarsanız. Bu biraz da geçmişe özlemden kaynaklanır. Turgut Özal Türkiye’nin 8. Cumhurbaşkanı olup ayrıca bir dönem başbakanlıkta yapmıştır. Özellikle ekonomi alanında yaptığı büyük reformlarla liberalleşme yolunda önemli adımlar atmış Türk ticaretinin dışa açılmasında önemli katkıları olmuştur. Turgut Özal, bu günün tam aksine devletçi ekonomik yapıyı piyasa ekonomisine dönüştürme adına önemli adımlar atmıştır.

Turgut Özal’ın öne çıkan en önemli İkonik özelliği; Türkiye ekonomisinde liberal reformları başlatması ve modernleşmeye hız kazandırmasıdır.

Müzik Alanında İkonik Kişilikler

Barış Manço (1943-1999)

Aslında Barış Manço sadece Türkler için ikonik kişilikler arasında yer almaz. Bir çok ülke ve ırklar tarafından sevilen bir kişidir. Döneminde Atatürk İlke ve İnkılaplarını en çok benimsemiş sanatçılardan birisidir. Kendine has tarzı öne çıkan Barış Manço 7’den 70’e herkesin uzun bir dönem sevgilisi olmuştur. Özellikle 8 yabancı dili ana dili gibi konuşması birçok ülkede Türk kültürünü tanıtmasına yardımcı olmuştur.

Sevgili Barış Manço’yu ikonik kişilik yapan en önemli özelliği; Türk halk müziği ile rock müziği ustaca harmanlayarak Türk müziğine yeni bir renk katmasıdır.

Zeki Müren (1931-1996) (Sanat Güneşi)

Zeki Müren’i ikonik kişilikler arasında sayılmasındaki en önemli etken Türk sanat müziğini ustaca sergilemesidir. Bu yüzden ülkemizde de daha çok “Sanat Güneşi” olarak tanınır. Türk sanat müziğini ustaca yorumlaması dışında sahnede ve özel hayatındaki tarzıdı kendisini efsane yapmaya yetmiştir.

Değerli sanat güneşimizi ikonik yapan en önemli özelliği ise; Kendine özgü yorumu ve tarzıdır. Yaşam tarzı ile de kendisinden sık sık söz ettirmiştir.

Müslüm Gürses (1953-2013)

Kuşkusuz ki arabeskin unutulmaz sesi denildiğinde ilk akıllara gelen usta yorumcu Müslüm Gürses’dir. Müslüm baba olarak uzun yıllar hatta günümüzde dahi gönüllerde kurmuş olduğu tahtını korumaktadır. Arabesk müziğin unutulmaz sesi Müslüm Gürses özellikle duygusal ve oldukça samimi yorumları ile bir dönem oldukça geniş bir kitleye hitap etmiştir.

Müslüm baba olarak bilinen değerli sanatçımız Müslüm Gürses’i ikonik yapan en temel özellik ise toplumun farklı kesinleri ile kültürel olarak buluşmasıdır.

Sezen Aksu (1954-)

Müzik alanında öne çıkan ve tanıtmak istediğimiz son ikonik kişilik ise Minik Serçe lakabıyla bilenen Sezen Aksu’dur. Türkiye’nin en önemli ve en üretken pop müzik sanatçılarından biridir. 1970’lerin sonlarından itibaren sahnede olan Aksu, hem kendisi şarkılar söylemesi ile beraber hem de birçok genç sanatçının elinden tutarak yeni yüzlerle tanışmamıza vesile olmuştur. Ayrıca Söz yazarı ve besteci olarak Türk pop müziğinin şekillenmesinde de önemli ve kritik rol oynar. Sadece duygusal ve güçlü vokaliyle değil, aynı zamanda yenilikçi müzik tarzları ve toplumsal konuları cesurca ele alan şarkı sözleriyle de dikkat çekmiştir. Sezen Aksu, müzik kariyeri boyunca sayısız hit şarkıya imza atmış ve pek çok sanatçıya da ilham kaynağı olmuştur.

Sevgili Minik Serçemizin en önemli İkonik özelliği, Türk pop müziğini dönüştürerek yeni nesillere kapı açması ve diğer kadın sanatçılar için bir öncü olmasıdır.

Edebiyat Alanında İkonik Kişilikler

Nazım Hikmet (1902-1963)

Modern Türk şiirinin en önemli isimlerinden birisidir. Nazım Hikmet, şiirde serbest nazımı ilk defa kullanan ve toplumsal konuları eserlerine ustaca yansıtan bir öncü niteliğindedir. Siyasi ve komünist düşünceleri nedeniyle uzun yıllar hapis yatmakla kalmamış bir süre sürgün hayatı yaşamıştır. Buna rağmen bütün eserleri Türkiye ile sınırlı kalmamış dünya çapında da geniş kitlelere ulaşmayı başarmıştır. Genellikle aşkı, barışı ve özgürlüğü anlatan şiirleri, evrensel duygularla doludur. Siyasi görüşleri yüzünden hayatı boyunca çeşitli zorluklar çeken Nazım Hikmet buna rağmen sanatını asla bırakmamış ve şiirlerinde herzaman halkın sesi olmayı başarmıştır.

Nazım Hikmeti’i İkonik yapan en önemli özelliği; şiiri hem sanatsal hem de politik bir araç haline getirirken bu yoldaki mücadelesinden de vazgeçmemesidir.

Yaşar Kemal (1923-2015)

Roman denilince ülkemizde genellikle ilk olarak akıllara gelen isim Yaşar Kemal’dir. Türkiye’nin en sevilen romancılarından biri olan Yaşar Kemal, daha çok Anadolu’nun doğal ve toplumsal yaşamını epik bir anlatımla eserlerine taşımıştır. Herkesin ve özellikle her Türk’ün mutlaka okuması gereken “İnce Memed” serisiyle dünya çapında ün sahibi olmuştur. Anadolu insanının ezilen yönlerini, doğayla olan bağını ve adalet arayışını başarılı bir şekilde hikayeleştirmiştir. Sade ve akıcı dili, zengin betimlemeleri ile okuyucuyu derin bir atmosferin içine çeker. Bu özelliği itibariyle sadece Türk ikonik kişilikler arasında yer almaz dünya çapında bir ikonik olma özelliğine sahiptir. Yaşar Kemal, sadece bir yazar değil, aynı zamanda doğa ve insan hakları savunucusudur.

Değeli yazarımız Yaşar Kemal’in en çok öne çıkan ikonik özelliği, Anadolu’yu ve Türk köylüsünü evrensel ve usta bir dille anlatmasıdır.

Sabahattin Ali (1907-1948)

Her zaman edebiyatta gerçekçi ve toplumcu eserler üretmiştir. Özellikle “Kürk Mantolu Madonna”, “İçimizdeki Şeytan” ve “Kuyucaklı Yusuf” gibi eserleriyle ikonik olma yolunda önemli adımlar atmıştır. Türk edebiyatında derin izler bırakan Sabahattin Ali yaşamı boyunca siyasi baskılara maruz kalmasına rağmen kısa ama dolu dolu bir hayat sürmeyi başarmıştır. Eserlerinde daha çok insan psikolojisini ve toplumsal adaletsizliği ustalıkla işlemiştir. Bu gün şayet psikolojiye bir ilginiz varsa mutlaka ama mutlaka en azından yukarıda ismini zikrettiğimiz eserlerini okumanızı tavsiye ederiz.

Sabahattin Ali’nin ikonik olmasındaki en büyük etken; halkın acılarını ve umutlarını sade  olduğu kadar etkileyici bir dille dile getirmesidir.

Halide Edib Adıvar (1884-1964)

Halide Edib Adıvar için Türk edebiyatının öncü kadın biridir dememiş gayet yerinde olacaktır. Halide Edib, aynı zamanda Kurtuluş Savaşı’nda aktif bir figür olması ile öne çıkar. Eserlerinde özellikle kadın hakları, milli mücadele ve toplumsal değişim temalarını başarılı bir şekilde işlemiştir. “Sinekli Bakkal” ve “Ateşten Gömlek” gibi eserleri, hem edebi hem de tarihi değer taşır. Eğitimci ve politikacı kimliğiyle de tanınır.

Halide Edib Adıvar’ın İkonik olmasındaki en önemli neden; Edebiyat ve siyaseti bir arada yürütmesi ve hem kadınların hem de ülkenin özgürlük mücadelesine öncülük etmesidir.

Reşat Nuri Güntekin (1889-1956)

Evet edebiyat alanında Türk ikonik kişilikler arasında sizlere tanıtacağımız son kişi ise Reşat Nuri Güntekin’dir. Türk roman ve hikayeciliğinin en klasik isimlerindendir. “Çalıkuşu”, “Dudaktan Kalbe” ve özellikle “Yaprak Dökümü” gibi eserleriyle özellikle genç kuşakların gönlünde yer etmeyi başarmıştır. Eserlerinde Osmanlı’dan Cumhuriyet’e geçiş sürecindeki toplum yapısını, aile ilişkilerini ve bireysel dramları samimi ve akıcı bir dille anlatmıştır. Toplumun farklı kesimlerini realist bir şekilde yansıtır. Bir çok eserinin bu gün dizi / film olarak ekranlarda yer alması ne kadar ikonik olduğunun da bir göstergesidir.

Usta yazarımız Reşat Nuri Güntekin’in İkonik özelliği; Toplumun geleneksel ve modern değerleri arasındaki çatışmayı başarılı ve usta biçimde edebiyata yansıtmasıdır.

Eğitim ve Bilim Alanında İkonik Kişilikler

Aziz Sancar (1946 – )

Mardin doğumlu olan Aziz Sancar, DNA onarımı üzerine yaptığı çalışmalarla 2015 yılında Nobel Kimya Ödülü’nü kazanmıştır. İstanbul Üniversitesi Tıp Fakültesi’ni bitirdikten sonra ABD’de bilimsel çalışmalarına hız kazandırarak devam etmiştir. Bilimsel kariyerinde özellikle DNA hücre onarımı, biyolojik saat (sirkadiyen ritim) ve kanser tedavileri konularında çığır açıcı araştırmalar yapmıştır. Sancar, aynı zamanda Türk bilim tarihini dünyaya tanıtma çabası içindedir. Türkiye’de eğitimin ve bilimin gelişmesi için destek vermiştir.

Değerli hocamız Aziz Sancar’ ikonik yapan özelliği ise; Türk bilim dünyasının uluslararası boyutta gurur duyulan bir temsilcisi olmasıdır.

Türkan Saylan (1935-2009)

Tıp doktoru, akademisyen, yazar ve insan hakları savunucusu olması gibi farklı birçok alanda Türk ikonik kişikler arasında yer alır. Sevgili Türkan Saylan, özellikle cüzzamla mücadeledeki öncülüğü ile tanınmıştır. Uzun yıllar İstanbul Üniversitesi’nde öğretim üyeliği yaptıktan sonra, Türkiye’de cüzzam hastalığını büyük ölçüde kontrol almayı başaran sağlık projelerini de bizzat yürütmüştür. Aynı zamanda Çağdaş Yaşamı Destekleme Derneği’nin kurucusudur ve özellikle kız çocuklarının eğitimi için büyük emek vermiştir. Laik ve çağdaş eğitim savunuculuğuyla halkın gönlünde taht kurmuştur.

Türkan Saylan’ın en önemli İkonik özelliği, bilimi halk sağlığıyla buluşturarak eğitime ve toplumsal dönüşüme büyük ölçüde yön vermesidir.

İhsan Doğramacı (1915-2010)

Pediatri profesörü ve eğitim alanında reformist olan İhsan Doğramacı, Hacettepe Üniversitesi’nin kurucusu ve Bilkent Üniversitesi’nin kurucu vakfının da başkanıdır. Türkiye’de modern tıp eğitiminin gelişmesine öncülük etmiştir. Özellikle çocuk sağlığı ve eğitimi konularında ulusal ve uluslararası düzeyde büyük hizmetler sunmuştur. Aynı zamanda YÖK’ün (Yükseköğretim Kurulu) ilk başkanıdır. UNESCO ve UNICEF gibi kuruluşlarda da görev alarak Türkiye’nin akademik temsiline katkıda bulunan gurur kaynaklarımızdan sadece birisidir.

İhsan Doğramacı’nın İkonik özelliği, Türkiye’de yükseköğretimi ve sağlık hizmetlerini çağdaşlaştıran reformist olan kişilik yapısıdır.

İlber Ortaylı (1947 – )

Bugün tarih denildiğinde ülkemizde ilk olarak akıllara gelen isim İlber Ortaylı’dır. Tarihçi, akademisyen ve aynı zamanda yazar olan İlber Ortaylı, özellikle Osmanlı ve Cumhuriyet dönemi tarihine yoğunluk veren çalışmaları ile tanınır. Ankara Üniversitesi ve Chicago Üniversitesi gibi prestijli okullarda eğitim almış olması kendisini başarıya götüren en önemli adımlardır. Aslında tarihi halka sevdiren üslubu, entelektüel bilgi birikimi ve televizyon programları sayesinde geniş kitlelere ulaşmayı başarmıştır. Daha çok Osmanlı İmparatorluğu’nun idari yapıları, şehir tarihi ve modernleşme süreçleri üzerine derin analizleriyle bilinir.

Değerli hocamız İlber Ortaylı’nın İkonik özelliği ise;  Akademik bilgiyi halka ulaştırma konusunda gösterdiği başarı ve tarih alanında Türkiye’nin en tanınmış simalarından biri olmasıdır.

Türk İkonik Kişilikler

Türk ikonik kişilikler; sanat, edebiyat, siyaset ve bilim gibi farklı alanlarda derin etkiler bırakmış, toplumun hafızasında kalıcı yer edinmiş önemli figürlerdir. Elbette ki Türk İkonik kişilikler sadece yukarıda sıralamış olduğumuz kişilerden ibaret değildir. Bunun dışında hala bizlere yol göstermeye devam eden farklı alanlarda öncülerimiz vardır. Bu yazımızda sadece bu kişilere değinmeyi şimdilik yeterli bulduk.